Jak Nie Dać Się oszukać?

przewodnik po bezpieczeństwie finansowym

Coraz większa popularność płatności internetowych wynika z ich wygody oraz tempa, w jakim pozwalają realizować codzienne zobowiązania. Wirtualne transakcje przenikają do wielu dziedzin życia – od zakupów po zarządzanie rachunkami. Wraz z tym trendem rośnie jednak liczba zagrożeń, przed którymi regularnie przestrzegają specjaliści zajmujący się bezpieczeństwem cyfrowym. Użytkownicy wykonujący operacje finansowe w sieci muszą mieć świadomość nie tylko zasad działania systemów bankowych, lecz także sposobów skutecznej ochrony swoich danych. Przestępcy działający w internecie coraz łatwiej wykorzystują brak ostrożności i niewielką wiedzę techniczną osób korzystających z takich usług. Jak zadbać o bezpieczeństwo i o czym nie należy zapominać przy dokonywaniu płatności online?

Rola edukacji finansowej

Samorządy, instytucje państwowe, firmy z sektora prywatnego oraz renomowane podmioty z branży inwestycyjnej, w tym XTB, podejmują wspólne inicjatywy mające na celu zwiększenie poczucia bezpieczeństwa osób operujących finansami w internecie. Społeczne akcje informacyjne przyciągają coraz większą uwagę, ponieważ poruszane w nich tematy pomagają użytkownikom zorientować się w nowych formach zagrożeń. Dawniej oszuści skupiali się głównie na wiadomościach e-mail, obecnie przenoszą swoją działalność również do serwisów społecznościowych i aplikacji do komunikacji.
Z raportów publikowanych przez ENISA, OECD oraz Europol wynika, że liczba incydentów cyfrowych rośnie każdego roku o 15–25%. Skala strat sięga setek milionów euro i obejmuje zarówno przejęcia środków finansowych, jak i pozyskiwanie danych wrażliwych. Przy rosnącym zasięgu działań przestępczych coraz większego znaczenia nabiera współdziałanie na poziomie międzynarodowym oraz regularne prowadzenie inicjatyw edukacyjnych.
W jakim zakresie kampanie edukacyjne podnoszą poziom wiedzy odbiorców?

1. Uczą rozróżniać informacje prawdziwe od zmanipulowanych: przestępcy często naśladują styl komunikatów instytucji publicznych, jednak ich wiadomości zawierają subtelne błędy, na przykład literówki w adresach stron internetowych lub niezgodności w treści.
2. Zwracają uwagę na znaczenie silnych haseł i ich częstej zmiany: wiele banków i serwisów internetowych wdraża dwustopniowe zabezpieczenia, które skutecznie utrudniają nieautoryzowany dostęp do konta.
3. Uświadamiają zagrożenia związane z nadmiernym udostępnianiem danych: pojedyncze informacje zamieszczone w sieci mogą posłużyć oszustom do stworzenia fałszywego profilu i podszywania się pod właściciela konta.
4. Zachęcają do korzystania wyłącznie z oficjalnych źródeł: zamiast klikać w podejrzane linki, lepiej samodzielnie odszukać stronę instytucji i kontaktować się poprzez dane opublikowane przez nią bezpośrednio.

Dane statystyczne pokazują, że prowadzenie rozbudowanych kampanii edukacyjnych przez dłuższy czas może ograniczyć liczbę ofiar oszustw nawet o jedną trzecią. Świadomość finansowa pomaga ludziom lepiej radzić sobie z próbami wywierania presji oraz z manipulacją, na którą łatwo natknąć się podczas korzystania z sieci. Coraz więcej serwisów inwestycyjnych udostępnia treści o charakterze edukacyjnym – poradniki, webinary czy analizy – dzięki którym użytkownicy mają szansę zrozumieć, jak działają mechanizmy rynku i co może świadczyć o ryzyku. Tego rodzaju działania są kierowane do szerokiej publiczności, w tym także do najmłodszych odbiorców. Finansowa edukacja w dzieciństwie zwiększa szanse na to, że w przyszłości dorosły użytkownik samodzielnie rozpozna próbę oszustwa i nie da się skusić ofertom, za którymi nie stoi żadna realna wartość.

Cyberzagrożenia. Na co uważać online?

Internet stwarza wiele okazji dla cyberprzestępców, którzy próbują zwabić nieuważnych użytkowników w starannie zaplanowane pułapki. Metody wyłudzania danych, przechwytywania dostępu do kont bankowych oraz kart płatniczych nieustannie się zmieniają, a ich skuteczność często opiera się na prostych trikach i emocjach ofiary.
Do najczęściej stosowanych technik oszustw należą:

1. Phishing – przestępca podszywa się pod zaufaną instytucję: firmę kurierską, usługodawcę finansowego czy popularny serwis z filmami. Celem jest nakłonienie odbiorcy do wpisania danych logowania lub numeru karty płatniczej.
2. Podrobione strony – witryna do złudzenia przypomina oryginalny portal bankowy, lecz jej adres zawiera subtelną zmianę, często trudną do wychwycenia. Wprowadzając dane logowania, użytkownik nieświadomie przekazuje je oszustowi.
3. Manipulacja emocjami – przestępcy bazują na naturalnym odruchu działania w sytuacjach stresowych. Często tworzą wiadomości odwołujące się do strachu przed utratą pieniędzy albo obietnicy zysku.

Jak pokazują raporty przygotowane przez Europol i ENISA, zdecydowana większość cyberataków zaczyna się od wiadomości e-mail lub alertu, który ma silnie oddziaływać na emocje odbiorcy. W obliczu rosnącej skali zagrożeń, rozsądek i czujność stają się najskuteczniejszą linią obrony.
Aby uchronić się przed przykrymi skutkami nieostrożności, należy kierować się kilkoma przejrzystymi zasadami:

1. Nie przekazuj poufnych danych osobom, z którymi wcześniej nie miałeś żadnego kontaktu.
2. Zanim odpowiesz na wiadomość, sprawdź tożsamość nadawcy, korzystając z numeru telefonu lub adresu e-mail dostępnego na oficjalnej stronie danej instytucji
3. Zadbaj o regularne aktualizacje systemów operacyjnych na komputerach i urządzeniach mobilnych – dzięki temu unikniesz wielu zagrożeń.
4. Sprawdzaj historię swojego konta bankowego i zwracaj uwagę na wszelkie podejrzane operacje finansowe.

Czujność – skuteczna tarcza w walce z zagrożeniami online

Eksperci podkreślają, że choć oprogramowanie antywirusowe skutecznie odpiera wiele ataków, to rozsądne nawyki podczas korzystania z internetu mogą przynieść równie pozytywne rezultaty. Omijanie stron o wątpliwej reputacji oraz ostrożność przy otwieraniu wiadomości e-mail znacząco zmniejszają szanse na kontakt z cyberprzestępczością. Coraz więcej przedsiębiorstw angażuje się w kampanie edukacyjne, podczas których uczestnicy poznają nowe sposoby reagowania na zagrożenia cyfrowe i uczą się podejmować trafniejsze decyzje podczas codziennego korzystania z sieci.

Jak oszuści wyłudzają pieniądze przez SMS?

Z roku na rok rośnie liczba przypadków, w których przestępcy posługują się wiadomościami SMS jako narzędziem do wyłudzania danych. Wiadomości te mają zwykle formę krótkich, nacechowanych emocjonalnie komunikatów, stworzonych tak, aby wywołać natychmiastowy niepokój i skłonić odbiorcę do działania bez chwili zastanowienia. Schemat jest prosty: ktoś otrzymuje SMS z rzekomą informacją o anulowanej transakcji albo zablokowanym koncie, a w treści pojawia się odnośnik kierujący do witryny należącej do cyberprzestępców.
Najczęstsze elementy takiego oszustwa:

1. Nacisk na czas – wiadomość sugeruje, że blokada zostanie uruchomiona w najbliższym czasie, co ma wywołać panikę i ograniczyć zdolność logicznego myślenia. Ofiara działa pod wpływem impulsu, próbując jak najszybciej „rozwiązać problem”.
2. Podszywanie się pod znane instytucje – nadawca wiadomości posługuje się nazwami popularnych banków lub operatorów usług, próbując w ten sposób uwiarygodnić przekaz i uśpić czujność odbiorcy.
3. Podstawiony link – kliknięcie w załączony odnośnik otwiera stronę łudząco przypominającą panel logowania do banku albo innej instytucji finansowej. W rzeczywistości to pułapka – wpisanie tam danych oznacza ich przejęcie przez oszustów.

Liczba zgłoszeń dotyczących tego rodzaju oszustw wzrosła w ostatnich latach o około 20 procent – tak wynika z danych Instytutu Cyberbezpieczeństwa. Skala zjawiska nieustannie rośnie, ponieważ wiele osób bez namysłu otwiera przesłane w wiadomościach linki, nie podejrzewając, że mogą być one początkiem poważnych problemów. Aby ograniczyć ryzyko utraty danych i ochronić swoje finanse, należy:

1. samodzielnie kontaktować się z bankiem, dzwoniąc na oficjalną infolinię w celu potwierdzenia autentyczności otrzymanego SMS-a,
2. unikać otwierania podejrzanych linków i powstrzymać się od wpisywania informacji osobistych na stronach, które nie wzbudzają zaufania lub nie pochodzą z wiarygodnego źródła,
3. korzystać z aplikacji bankowych wyposażonych w dwuetapową weryfikację tożsamości oraz regularnie je aktualizować, aby zapewnić ich odporność na nowe zagrożenia.

Fałszywe dopłaty – paczki i rachunki pod lupą

Wzrost popularności zakupów internetowych sprawia, że codzienne zamawianie przesyłek stało się niemal rutyną. Jednak wraz z tą wygodą pojawiło się nowe zagrożenie – próby podszywania się pod firmy dostarczające paczki. Oszuści coraz częściej korzystają z tej okazji, aby wciągnąć odbiorców w pułapkę, przesyłając wiadomości z prośbą o dopłatę do przesyłki albo domagając się uregulowania drobnej należności, której rzekomo nie udało się pokryć podczas realizacji zamówienia.
Na czym polega ten mechanizm?

1. Imitacja znanych brandów
   Przestępcy odwzorowują wygląd komunikatów rozpoznawalnych firm – kopiują układ graficzny, barwy oraz styl, który może wydawać się znajomy osobom często korzystającym z usług kurierskich. Taki zabieg wywołuje złudzenie, że nadawcą jest rzeczywisty operator.
2. Granie na emocjach odbiorcy
   Treść wiadomości często sugeruje, że opłata jest pilna i jej brak może oznaczać zatrzymanie przesyłki. Presja czasu, lęk przed utratą paczki i użycie poważnie brzmiących komunikatów powodują, że wiele osób działa impulsywnie.
3. Wyłudzanie poufnych informacji
   Link zawarty w fałszywej wiadomości kieruje do formularza, który przypomina stronę bankową lub systemu płatniczego. Tam odbiorca proszony jest o podanie danych karty lub hasła, co otwiera drogę do kradzieży środków z konta.

Pracownicy firm kurierskich apelują, aby w razie otrzymania podejrzanej informacji o konieczności dokonania dopłaty zawsze zwracać się bezpośrednio do oficjalnych punktów kontaktowych danego przewoźnika. Sprawdzenie numeru przesyłki czy wysokości opłaty często ujawnia próbę oszustwa i pozwala uniknąć utraty pieniędzy. Osoby zamawiające towary przez internet powinny w takiej sytuacji zachować spokój i dokładnie sprawdzić każdy nietypowy komunikat, zanim podejmą decyzję o dalszym kroku.

Podsumowanie

Cyfrowa rzeczywistość otwiera przed użytkownikami szerokie pole manewru w zakresie inwestycji i zarządzania finansami. Towarzyszą jej jednak także wyrafinowane formy oszustw, które z łatwością potrafią wykorzystać chwilę nieuwagi. Osoba chcąca świadomie poruszać się w świecie internetowych transakcji powinna:

1. Zgłębiać tematykę finansów osobistych – im większa orientacja w zasadach działania systemów płatniczych, tym łatwiej wyłapać nietypowe sygnały, które mogą świadczyć o próbie oszustwa.
2. Weryfikować wszystkie alarmujące powiadomienia – zamiast ufać treściom zawartym w e-mailach czy SMS-ach, najlepiej skontaktować się bezpośrednio z bankiem lub daną instytucją i rozwiać wątpliwości.
3. Wprowadzić nowoczesne formy ochrony – silnie zróżnicowane hasła, uwierzytelnianie dwuetapowe oraz aktualne oprogramowanie skutecznie utrudniają dostęp osobom niepowołanym.
4. Zachować czujność każdego dnia – rozsądek i powściągliwość w reagowaniu na nieoczekiwane wiadomości potrafią ochronić przed utratą danych i środków. Jedno kliknięcie może wiele kosztować, dlatego ostrożność nigdy nie jest przesadą.

Policja, sektor bankowy oraz stowarzyszenia społeczne apelują o zgłaszanie wszelkich prób oszustwa, ponieważ współdzielenie informacji zwiększa skuteczność reakcji na zagrożenia w świecie cyfrowym. Choć oszuści stale modyfikują swoje metody, użytkownicy internetu stają się coraz bardziej czujni i świadomi, co znacząco utrudnia działania przestępcze.
Świadome zarządzanie pieniędzmi to nie tylko reagowanie na zagrożenia w sieci czy unikanie nieuczciwych ofert. Równie ważne jest podejmowanie decyzji, które zwiększają kontrolę nad własnymi finansami. Przykładem takiego podejścia jest Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) – rozwiązanie, które pozwala stopniowo gromadzić środki i jednocześnie korzystać z przywilejów podatkowych. Tego rodzaju instrumenty zachęcają do regularnego oszczędzania i mogą przyczynić się do większego poczucia bezpieczeństwa w przyszłości.
Niektórzy decydują się również na stworzenie rezerwy na nieprzewidziane wydatki. Nawet niewielkie, ale systematycznie odkładane kwoty z czasem mogą zbudować realne zabezpieczenie. Jeśli chcesz lepiej zrozumieć, jak chronić swoje finanse i działać z większą pewnością, zajrzyj tutaj – czekają na Ciebie konkretne porady, które pomogą w świadomym podejmowaniu decyzji finansowych.

Autor: Nikola Dawidowska
Źródła:

1. Komisja Nadzoru Finansowego
2. https://www.xtb.com/pl
3. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
4. GUS

DODANO: 2025-06-16    I   AUTOR: Admin UGK - P.E